Vrij Nederland | Olie- en gasbedrijven, zoals ExxonMobil, spannen steeds vaker rechtszaken aan tegen milieuorganisaties. Dit doen ze volgens juridische experts niet zozeer om een zaak inhoudelijk te winnen, maar eerder om critici te intimideren en af te schrikken. Deze tactiek staat bekend als SLAPP-zaken (Strategic Lawsuits Against Public Participation).
Een prominent voorbeeld hiervan is de rechtszaak die ExxonMobil aanspande tegen Follow This, een beleggersvereniging opgericht door Mark van Baal. Follow This had ExxonMobil opgeroepen om doelen te stellen voor het verminderen van CO2-uitstoot en verantwoordelijkheid te nemen voor de uitstoot van hun klanten. ExxonMobil beschouwde dit als een poging om hun bedrijfsvoering te dwingen en sleepte Follow This voor een rechter in Texas.
[…]
Het offensief verbaasde Van Baal niets. Dat fossiele bedrijven er hard in kunnen gaan, wist hij al van zijn eerdere pogingen om Shell, BP en Chevron tot verduurzaming te dwingen. Het was dus niet de vraag óf Follow This zich ooit eens bij de rechter zou moeten melden, eerder wanneer.
‘Ik wist dat wij in ons gelijk stonden, maar ik was me er ook van bewust dat we te maken hadden met een bedrijf dat ‘never settle’ als adagium heeft.
Mark van Baal
Van Baal weet hoe intimiderend het is om met SLAPP’s te maken te krijgen. Toen hij met Follow This door ExxonMobil werd aangeklaagd, was dat best even slikken. ‘Ik wist dat wij in ons gelijk stonden, maar ik was me er ook van bewust dat we te maken hadden met een bedrijf dat ‘never settle’ als adagium heeft. Exxon gaat met dit soort zaken tot het uiterste, tot het Hooggerechtshof aan toe. Ik wist dus: hier zijn we jaren mee bezig. Het was intimiderend en is ook een bewijs dat onze aanpak effectief is.’
Na een week lang intensief overleg maakte Van Baal een lastige beslissing: hij besloot om het klimaatverzoek van Follow This in te trekken, in de hoop dat de rechter de zaak zou seponeren. Het Amerikaanse Hooggerechtshof bestaat voor een groot deel uit conservatieve rechters, die doorgaans niet in het voordeel van klimaatorganisaties oordelen. De kans op verlies was dus aanwezig, concludeerde Van Baals advocaat.
‘Ik vond het de moeilijkste beslissing uit de geschiedenis van Follow This, want met het intrekken van ons verzoek gaven we eigenlijk ons grootste gereedschap uit handen. Maar als we hadden verloren, zou dat een precedent hebben geschapen voor alle andere vervuilende bedrijven in Amerika. Die kunnen dan voor altijd met dat vonnis wapperen, en dan zou niemand CO2-uitstoot meer op de agenda kunnen zetten. Dat zou niet goed zijn voor de klimaatbeweging, so we took one for the team.’ Tot Van Baals opluchting besloot de rechter uiteindelijk om de zaak niet door te zetten.
Desondanks moest Follow This diep in de buidel tasten. Omdat de rechtszaak in Texas plaatsvond, had Van Baal een Amerikaanse advocaat nodig, en die zijn duur. De eerste bood hem korting: een uurtarief van 800 euro in plaats van 1.000 euro. Later zou hij een advocaat vinden die hem voor een schappelijker prijs wilde verdedigen, maar goedkoop was het nog altijd niet.
En om hem heen zag hij het chilling effect grip krijgen. Normaal probeert Follow This fossiele bedrijven te dwingen tot verduurzaming door tijdens aandeelhoudersvergaderingen steun te zoeken bij andere beleggers voor streng klimaatbeleid. Maar door de juridische dreiging van ExxonMobil kregen de andere beleggers het benauwd, merkte Van Baal. ‘Nadat onze zaak geseponeerd werd, zei Exxon tijdens een aandeelhoudersbijeenkomst: ‘‘Iedereen die zoiets nog eens probeert, slepen we ook voor de rechter.’’ Beleggers zijn heel risicomijdend, die willen echt geen rechtszaak aan hun broek. De actie heeft dus een heel groot effect gehad.’
Lees het hele verhaal in Vrij Nederland
